top of page

Hastane maliyet muhasebesi; yöneticilerin etkin bir finansal performans sağlayabilmesi adına işletme kaynaklarını verimli bir şekilde kullanımını ölçümleyerek optimum karlılık hedefine ulaşmada ortaya koyacakları performans kriterlerinin belirlenmesi olarak tanımlanabilir. Maliyet muhasebesi muhasebenin ayrılmaz bir parçası olup ondan bağımsız değildir. Ancak muhasebe, işletmenin varlık ve kaynak yapısı hakkında işletme içi ve dışı gruplara bilgi veren ve hesap dönemi içindeki faaliyet sonuçlarını kaydedip, yorumlayan bir sistem olması sebebiyle maliyet muhasebesi işletme içine yani yöneticilere veriler sağlamakla bu noktada ayrışmaktadır.

Bu makalenin konusu özel sektör tarafından verilen sağlık hizmetlerine ilişkin mevcut kaynakların etkin bir şekilde hizmete dönüştürülmesi aşamalarının belirlenerek performans bazlı maliyet/karlılık analizlerinin yapılması, bu analizlerin sonucu olarak hedef kar stratejilerine ulaşmada izlenecek yol haritasının çıkarılmasıdır.

Hastanelerde yapılan maliyet muhasebesi çalışmalarını incelediğimize genellikle dönem sonlarında durum tespitine yönelik çalışmalar olup hastanenin anlık işleyişine maliyet ve karlılığına müdahale olanağının sağlanamadığı görülmektedir. Burada yapılması gereken sadece tespit değil işletmenin bugünü ve geleceğine ait fiyat politikaları ve stratejileri belirlemede yegâne kaynak oluşturmasıdır. Yöneticilerin mali durumlardaki değişmelere hızlı tepki verebilmeleri için ihtiyaç duydukları finansal bilgilere maliyet muhasebesi aracılığı ile ulaşmak mümkün olmaktadır.

Hastanenin tıbbi yapısı, hasta portföyü, fiyat politikası vb birçok etmen göz önüne alındığında uygun bir maliyet muhasebesi sisteminin kurulması ve tam olarak uygulanmaya başlaması 6 ay ile bir 1 yıl arasında sürebilmektedir. Ulaşılacak olan maliyet verileri; satış ve maliyet bütçeleri, stratejik planlama ve kalite uygulamaları gibi bazı çok önemli işlemleri kolaylaştıracak veya mümkün hale getirecektir.

SGK’nın kilit sözleşmesi, sağlık bakanlığının uygulama esasları (SUT) gibi nedenlerden dolayı hastalardan alınacak fark ücretleri asgari tutarda belirlendiği için hastanelerde Maliyet Muhasebesine çok önem verilmemekteydi. Başka bir ifade ile SGK  Ancak son yıllarda döviz kurlarında ortaya çıkan yükseliş sebebiyle ilk madde ve malzeme giderleri ve özellikli sarf malzemelerle ilgili SGK’nın ödemeleri maliyetin altında kalması sebebiyle hastanelerde maliyet çalışmaları hız kazanmıştır. Maliyet muhasebesi geçmişi gösteren bir veri olmaktan çıkmıştır. Hastanelerin bölüm, doktor, ameliyat, yatış, yoğunbakım bazında (YH) hastanın tedavisi devam ederken maliyet ölçümü yapılabilmesi hem sürece müdahale imkanı sağlamakta hem de kaynakların etkin kullanımı sebebiyle kapasite kullanım oranını yükseltmektedir.

Hastanelerde Maliyet Muhasebesi

Maliyet Çalışmasında Hedefler Şu Şekilde Özetlenebilir

​

  • Bölüm performansın ölçülmesi yoluyla parçanın bütüne katkısının ölçülebilmesi,

  • Doktor bazında performans ölçülmesi yoluyla performans karşılaştırma yapılabilmesi,

  • Bölüm ve Doktor bazında yatan ve ayaktan hasta karlılık analizi yapılabilmesi,

  • Ameliyathane kullanım oranları , kapasite kapması, hedef sayının belirlenebilmesi,

  • Yoğunbakım basamak ortalamaları ve ara günlerde kullanılıp fatura edilemeyen ilaç malzemenin tespit edilebilmesi,

  • Acil tarafından bölümlere yapılan katkının hesaplanabilmesi,

  • Servis doluluk oranları Medikal Tedavi (Yataklı) sayı ve süreleri ile bunların toplam tedaviye oranı hesaplanabilmesi,

  • Görüntüleme (MR, BT, Doppler, US…) karlılık ve zaman etüdü, hedef sayı, hedef kar ve kullanılmayan kapasite tablosu hazırlanabilmesi,

  • Laboratuvar Pakete dahil ve dahil olmayan analizi, aylık kar zarar analizi yapılabilmesi

  • Hastane Kar / Maliyet analizi yapılabilmesine olanak sağlamaktadır.

Maliyet Muhasebesi Süreçleri

​

Sağlık kurumlarının birim maliyet ve Net Kar hesaplamalarına ulaşması hususunda izlenmesi gereken 9 adım;

  1. Maliyeti hesaplanacak hizmetlerin tanımlanması ve gruplanması,

  1. Esas Üretim Gider Yerlerinin Tespiti

  2. Yardımcı Üretim Gider Yerlerinin Tespiti

  3. Yardımcı Hizmet Gider Yerlerinin Tespiti

  4. Genel Yönetim Gider Yerlerinin Tespiti

  1. Direk ve endirek giderlerin tespiti ve gider dağılımı,

  2. Genel yönetim gider yerlerinin ilgili gider yerlerine dağıtılması (1. dağıtım),

  3. Yardımcı hizmet gider yerlerinin ilgili gider yerlerine dağıtılması (2. dağıtım),

   5-    Yardımcı üretim gider yerlerinin esas hizmet gider yerlerine dağıtılması (3. Dağıtım),

   6-    Yoğunbakım, ameliyathane, doğumhane, servis vb. birim maliyetlerin hesaplanması

   7-    Bölüm ve doktor bazında cironu tespiti,

   8-    Ebita, Net Kar/Zarar Hesaplanması,

   9-    Sonuçların değerlendirilmesi ve raporlanması.

bottom of page